Το Μπουτάν και η Ακαθάριστη Εγχώρια Ευτυχία

Μπορεί να μην είναι εύκολα πιστευτό, ωστόσο είναι γεγονός. Υπάρχει χώρα στον πλανήτη γη στην οποία αντί του δείκτη Α.Ε.Π. (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν), χρησιμοποιούν το δείκτη Α.Ε.Ε. (Ακαθάριστη Εγχώρια Ευτυχία), για τη μέτρηση της κοινωνικής και οικονομικής ευμερίας του τόπου τους.
Όλα αυτά που συμβαίνουν;
Στο Bhutan.
Η ιδέα ανήκει στον...
τέταρτο κατά σειρά, Βασιλιά της περιοχής, τον Jigme Singe Wangchuck, ο οποίος το 1972 αποφάσισε να δώσει μια διεθνή διάσταση στις αρχές του βασιλείου του, θωρακίζοντας το, κατ’ αυτό τον τρόπο, απο τυχόν επεκτατικές βλέψεις των γειτόνων (Ινδία, Κίνα).
Ο ασυνήθιστος βασιλιάς πίστευε ότι η Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία ήταν πιο σημαντική από το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν.
Μοιάζει με παραμύθι, αλλά είναι πραγματικότητα…
Που είναι το Bhutan;
Σφηνωμένο ανάμεσα σε δύο γιγαντιαίες χώρες, την Ινδία και την Κίνα, και περικυκλωμένο από την οροσειρά των Ιμαλάϊων, το Μπουτάν έχει έκταση 40τ.χλμ, είναι δηλαδή δύο φορές όσο η  Πελοπόννησος.
Σύμφωνα με τους τοπικούς μύθους, το όνομα της χώρας προέρχεται από τη σανσκριτική λέξη bhotant που σημαίνει η άκρη του Θιβέτ ή από τη λέξη Bhu-uttan που σημαίνει ψηλή χώρα. Οι κάτοικοι το χαρακτπρίζουν επίσης ως «druk yul», που σημαίνει η «χώρα του δράκου των κεραυνών».
Για πολλούς αιώνες η κοινωνία, αυστηρά παραδοσιακή και αφοσιωμένη στο βουδισμό, ζούσε με βάση τρεις αρχές: την αρμονία, την ειρήνη και την ηρεμία.
Μέχρι το 1960 στο Μπουτάν δεν υπήρχαν δρόμοι, ηλεκτρικό, τηλέφωνο, μηχανοκίνητα οχήματα και ταχυδρομικές υπηρεσίες.
Ακόμα και σήμερα, η χώρα μοιάζει με ένα μέρος ξεχασμένο από το χρόνο με διάσπαρτους ναούς στις κορυφές των βράχων, στα βάθη των κοιλάδων και χωμένους μέσα στο πυκνό δάσος. Στα περισσότερα χωριά, τα σπίτια εξακολουθούν να χτίζονται όπως πριν από εκατοντάδες χρόνια με συμπαγή λάσπη, πέτρα και σφηνωμένους κορμούς.
Επίσης, οι τοίχοι των κτισμάτων έχουν πάντα μια κλίση προς τα μέσα, ενώ τα παράθυρά τους είναι συνήθως πολύ φαρδιά και περίτεχνα διακοσμημένα. Πολλοί είναι αυτοί που εξακολουθούν να φορούν τις παραδοσιακές ενδυμασίες: το γκο για τους άνδρες, ένας μακρύς χιτώνας που δένεται στη μέση με μια ζώνη, και το κίρα για τις γυναίκες, ένα πολύχρωμο φόρεμα μέχρι τον αστράγαλο.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η  βασιλική οικογένεια του Μπουτάν συγκάλεσε στον ΟΗΕ το 2012 την περίφημη σύσκεψη “Ευτυχία και  Ευημερία:  για τον ορισμό ενός νέου οικονομικού παραδείγματος”
Η διάσκεψη συγκέντρωσε περίπου 700 πολιτικούς και κυβερνητικούς εκπροσώπους, λόγιους, οικονομολόγους, φιλοσόφους, επιστήμονες, εκπροσώπους των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της κοινωνίας των πολιτών, επίσημους εκπροσώπους του ΟΗΕ, επιχειρηματίες και ηγέτες των κυριότερων παγκόσμιων πνευματικοτήτων. Διακόσιοι συμμετέχοντες παρακολούθησαν συζητήσεις που έλαβαν χώρα στις 3 και 4 Απριλίου 2012 για τον καθορισμό των στόχων της διάσκεψης : υποβολή μιας αναφοράς στο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να διανεμηθεί σε όλα τα Κράτη μέλη του ΟΗΕ∙ διανομή σε όλους τους κυβερνητικούς αρχηγούς παγκοσμίως ενός καταλόγου με συστάσεις για τον καθορισμό των εθνικών οικονομικών πολιτικών, οι οποίες βασίζονται στην ευτυχία και την ευημερία ∙ σύνταξη ενός νέου παραδείγματος ανάπτυξης που θα υποβληθεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ του χρόνου ∙ και δημιουργία ενός παγκόσμιου κινήματος και εκπόνηση μιας στρατηγικής επικοινωνίας με στόχο να ενισχυθεί σε παγκόσμιο επίπεδο η κατανόηση της ευημερίας και της ευτυχίας και να προαχθεί το νέο οικονομικό παράδειγμα.
Η διάσκεψη πρότεινε στον Πρωθυπουργό του Μπουτάν, JigmiYoezerThinley, να συγκαλέσει μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων η οποία θα αναλάβει την επεξεργασία των διαστάσεων της νέας οικονομίας. Ο Πρωθυπουργός θα παρουσιάσει, εκτός των άλλων, την αναφορά της διάσκεψης στην Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών Ρίο+20 περί Αειφόρου Ανάπτυξης, η οποία θα λάβει χώρα φέτος τον Ιούνιο.
“Το ξεκίνημα ήταν εκπληκτικό, αλλά πρέπει να στρέψουμε τις προσπάθειές μας προς τον τελικό στόχο” δήλωσε ο Πρωθυπουργός μετά το τέλος των συζητήσεων που διήρκησαν τρεις ημέρες. « Ελπίζω ότι μέχρι το 2015 η διεθνής κοινότητα θα έχει υιοθετήσει ένα οικονομικό παράδειγμα το οποίο θα βασίζεται στη βιωσιμότητα, θα προάγει την πραγματική ανθρώπινη ευτυχία και ευημερία και θα διασφαλίζει επίσης την επιβίωση όλων των ειδών με τα οποία μοιραζόμαστε αυτόν τον πλανήτη».
Εμπνευσμένη από τη φιλοσοφία ανάπτυξης της Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας που εκπόνησε το Μπουτάν, η διάσκεψη της 2 Απριλίου συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο του Ψηφίσματος των Ηνωμένων Εθνών του 2011 που καλούσε τις χώρες μέλη « να επιδιώξουν την επεξεργασία συμπληρωματικών μέτρων τα οποία να λαμβάνουν καλύτερα υπόψη τους τη σημασία που έχει η επίτευξη της ευτυχίας και της ευημερίας στην ανάπτυξη προκειμένου να κατευθύνουν τις δημόσιες πολιτικές τους». 68 χώρες συνυποστήριξαν το ψήφισμα το οποίο έγινε αποδεκτό από όλες τις χώρες μέλη του ΟΗΕ.
“Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ήταν ανέκαθεν το μέτρο των οικονομιών και των πολιτικών» δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών BanKi-moon, στον εναρκτήριο λόγο του κατά τη διάσκεψη. « Όμως αυτός ο δείκτης δεν λαμβάνει υπόψη του το κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος της προόδου καθαυτής. Το Μπουτάν αναγνώρισε την υπεροχή της εθνικής ευτυχίας επί του εθνικού εισοδήματος από τις αρχές της δεκαετίας του 70. »
Μεταξύ της διεύθυνσης του ΟΗΕ και των κυβερνητικών αντιπροσώπων βρισκόταν ο Πρόεδρος της 66ης συνόδου της γενικής συνέλευσης του ONU, Κος NassirAbdul-AzizAl-Nasser, ο Πρόεδρος του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου, Κος MilošKoterec και η διοικητής του UNDP (Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών), Κα HelenClark, η οποία προέδρευσε κατά την εναρκτήρια σύνοδο. Εξέχοντες κυβερνητικοί αντιπρόσωποι από όλο τον κόσμο πήραν το λόγο, εκ των οποίων η Κα. LauraChinchilla, Πρόεδρος της Κόστα Ρίκα, χώρα αναγνωρισμένη παγκοσμίως για τα αξιοσημείωτα επιτεύγματά της στον τομέα της διαφύλαξης του περιβάλλοντος και τις παραδειγματικές επιτυχίες της στον τομέα της αειφόρου ανάπτυξης.
Η Κα Chinchilla αποκάλυψε ότι υπάρχουν πολλοί δρόμοι που οδηγούν στην Ευτυχία. « Η ιστορία του ανθρώπου, καθώς και η σύγχρονη πραγματικότητα, μας διδάσκουν ότι οι δρόμοι προς την ευημερία είναι στενά συνδεδεμένοι με το σεβασμό της αξιοπρέπειας και με τη δημιουργία ευκαιριών που επιτρέπουν την ελεύθερη επιδίωξη της πλήρους και αρμονικής πραγμάτωσης του δυναμικού μας στο πλαίσιο του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντός μας» υποστηρίζει. « Όμως η πιο σφαιρική πρωτοβουλία, η οποία ελήφθη από τα Ηνωμένα Έθνη είναι του Μπουτάν. Χάρη σε αυτή την πρωτοβουλία συναντιόμαστε σήμερα, σε αυτό το σπίτι όλων των λαών των Ηνωμένων Εθνών, και από σήμερα θα είμαστε οι παράγοντες της εξέλιξής του».
Η αντιπρόσωπος του Πρωθυπουργού της Ινδίας, η Υπουργός Επικρατείας για το Περιβάλλον και τα Δάση, Κα JayanthiNatarajan, ευχαρίστησε το Μπουτάν διότι έκανε την ευτυχία θέμα της αειφόρου ανάπτυξης. « Συμμεριζόμαστε την ανησυχία σας όταν βλέπετε ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη βασίζεται σε ένα μέτρο ισότιμο της υλικής προόδου, της κοινωνικής ένταξης, της πολιτιστικής ζωής και μιας ζωής σε αρμονία με τη φύση» επεσήμανε. « Οι θρησκευτικές και φιλοσοφικές παραδόσεις μάς δίδαξαν ότι η εσωτερική γαλήνη και η ευτυχία πρέπει να είναι ο ύστατος στόχος μας».
Η σύσκεψη επικεντρώθηκε σε ένα νέο οικονομικό παράδειγμα όπου η ευημερία είναι ο αποδεκτός στόχος της ανάπτυξης. « Πιστεύω ότι οι περισσότεροι λαοί στον κόσμο σήμερα αναρωτιούνται για την εγκυρότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής και την αναγκαιότητα ενός διαφορετικού τρόπου ζωής» επεσήμανε ο Πρωθυπουργός JigmiThinley. « Αναζητούν έναν τρόπο ζωής που να είναι πιο ουσιώδης, βιώσιμος, δίκαιος και ευθύδικος, έναν τρόπο ζωής που να οδηγεί καθέναν από εμάς σε έναν ύστατο στόχο, την ευτυχία».
Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων εξέφρασε την άποψή της σχετικά με τις στρατηγικές που επιτρέπουν την επίτευξη αυτού του στόχου. Ο καθηγητής RobertCostanza, Έγκριτος Καθηγητής Αειφόρου Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ, Επικεφαλής Εκδότης του περιοδικού Solutions, υπογράμμισε ότι ήταν προϊόντα των δραματικών αλλαγών στον κόσμο. « Δεν ζούμε πλέον σε έναν κόσμο σχετικά άδειο» δήλωσε. « Ζούμεσεμιανέαγεωλογικήεποχή. Επίσηςπροσεγγίσαμεαυτότοερώτημαμεεξαιρετικάαρνητικότρόπο. Πρέπειναενσωματώσουμεκαλύτερααυτέςτιςδιαφορετικέςπροοπτικές. Μαθαίνουμε επίσης ότι τα περίπλοκα συστήματα συμπεριφέρονται με περίπλοκο τρόπο. Δεν μπορούμε να προσδοκούμε να γίνουν ήπια τα πράγματα… και το βασικό εδώ είναι ότι η βιώσιμη ανθρώπινη ευτυχία απαιτεί ένα οικολογικό και υγιές σύστημα ζωής, το οποίο πιστεύω ότι αποτελεί ένα από τα πρώτα θεμέλια για ένα βιώσιμο και επιθυμητό μέλλον».
Η κυρία MicheleBachelet, Γενική Γραμματέας και Γενική Διευθύντρια της οργάνωσης UNWomen, και τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας της Χιλής, υπέδειξε ότι ο στόχος της ανθρώπινης ευημερίας πρέπει να περιλαμβάνει όλη την ανθρωπότητα – γυναίκες και άντρες, κορίτσια και αγόρια. « Όταν λέω ότι πρέπει να περιλαμβάνεται όλη η ανθρωπότητα, αναρωτιέμαι σε τι κόσμο ζούμε, όπου, στα 7 δισεκατομμύρια κατοίκους, 5,1 δισεκατομμύρια, ήτοι 75% του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν καλύπτονται από την ελάχιστη κοινωνική ασφάλιση – πρόκειται για έναν κόσμο με τόσο μεγάλες ανισότητες, » δήλωσε. « Χρειαζόμαστε μια ηθική ηγεσία που να μπορεί να διασφαλίσει τη δίκαιη κατανομή που απαιτείται παντού, από εκείνους που φωνάζουν και απαιτούν την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη στον κόσμο τους … χρειαζόμαστε λοιπόν μια ηγεσία που να εξαλείψει την απληστία, τη διαφθορά και την καταστολή».
Ο Καθηγητής JosephStiglitz, βραβευμένος με Νόμπελ και Καθηγητής Οικονομικών στο ColumbiaUniversity, επεσήμανε ότι η αποτελεσματική χρήση των πόρων ήταν δύσκολη. « Ό,τι μετράμε επηρεάζει ό,τι κάνουμε, και ο λόγος για τον οποίο πρέπει να δημιουργήσουμε καλύτερους δείκτες μέτρησης είναι να αλλάξουμε την πολιτική μας, και γι’ αυτό ό,τι έκανε το Μπουτάν είναι τόσο σημαντικό – Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία – αυτό αλλάζει πραγματικά το πλαίσιο των πολιτικών» δήλωσε. « Πρέπει να έχουμε πλήρη συνείδηση του ότι οι άνθρωποι στην κοινωνία μας, είναι διαφορετικοί άνθρωποι που έχουν διαφορετικές εμπειρίες, και η δέσμευσή μας για μια δίκαιη ανάπτυξη σημαίνει ότι πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας όχι στις εμπειρίες του μέσου όρου αλλά σε ό,τι συμβαίνει στους συμπολίτες μας, συμπεριλαμβανομένων όσων είναι στα χαμηλά ή τα μεσαία στρώματα».
Ενώ τα μέλη του πάνελ επικεντρώνονταν στις διαστάσεις του νέου οικονομικού παραδείγματος, η σύσκεψη άκουσε τις παθιασμένες απόψεις γνωστών προσωπικοτήτων για τις ακαδημαϊκές εργασίες τους και τις σκέψεις τους περί ευτυχίας, ευημερίας, αειφόρου ανάπτυξης, οικονομίας και πνευματικών παραδόσεων. Ο σεβάσμιος MatthieuRicard, λόγιος βουδιστής, του Μοναστηριού Shechen στο Νεπάλ, τόνισε τη σημασία της εκγύμνασης του πνεύματος και της κατανόησης της ευτυχίας ως επιδεξιότητα. « Στο κάτω κάτω, το πνεύμα μας μεταφράζει τις εξωτερικές συνθήκες είτε σε αυθεντική ευτυχία, είτε σε δυστυχία» εξήγησε. «  Με το πνεύμα μας έχουμε να κάνουμε από το πρωί ως το βράδυ. Το πνεύμα μας μπορεί να είναι ο καλύτερος φίλος μας ή ο χειρότερος εχθρός μας. Άρα, δεν πρέπει να υποτιμάμε τη δύναμη που έχει το πνεύμα μας να προκαλεί την ευτυχία ή τον πόνο. Η Ευτυχία είναι μια κατάσταση που συνάδει με την αλτρουιστική αγάπη και τη γαλήνη, που μπορεί να καλλιεργηθεί ως μια επιδεξιότητα, μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα».
Στις 2 Απριλίου 2012, την προηγούμενη μέρα από τη διάσκεψη, το Ινστιτούτο της Γης (EarthInstitute) του πανεπιστημίου της Κολούμπια συγκάλεσε συνέλευση όπου συμμετείχαν περίπου 100 πανεπιστημιακοί, επιστήμονες και φιλόσοφοι, εκ των οποίων τέσσερις βραβευμένοι με Νόμπελ, και δημοσίευσε την « Αναφορά περί Παγκόσμιας Ευτυχίας». Η αναφορά παρουσιάζει μεθοδολογικά εργαλεία, διαδικασίες αξιολόγησης και επιστημονικό υλικό για τη μέτρηση της ευτυχίας ως δείκτη ανάπτυξης και καθορίζει μια ταξινόμηση των χωρών του κόσμου με βάση αυτές τις νέες διαστάσεις.
Σύμφωνα με τον καθηγητή JeffreySachs, Διευθυντή του Ινστιτούτου της Γης (EarthInstitute) του πανεπιστημίου της Κολούμπια, η συλλογή σε μεγάλη κλίμακα δεδομένων σχετικά με την Ευτυχία θα βελτιώσει την εκπόνηση των μακροοικονομικών πολιτικών και μπορεί να προσανατολίσει την παρεχόμενη υπηρεσία. « Τέσσερα στάδια για να βελτιωθεί η εκπόνηση των δημόσιων πολιτικών : η μέτρηση της ευτυχίας, η επεξήγηση της ευτυχίας, η τοποθέτηση της ευτυχίας στο επίκεντρο της ανάλυσης, και η μετάφραση της αναζήτησης της ευημερίας στην εκπόνηση και την παροχή της υπηρεσίας» δήλωσε.
Μεταξύ των διακεκριμένων πνευματικών αρχηγών, ήταν ο Ηγούμενος RoshiJoanHalifax, ο Σεβάσμιος MatthieuRicard, ο SwamiAtmapriyananda, ο RabbiAwarhamSoetendorp, ο KalsangGyaltsen, η JaneCarpenter, ο KenKitatani, και άλλοι, οι οποίοι εξήγησαν στη διάσκεψη τη σημασία της ευημερίας και της ευτυχίας από πνευματική άποψη, και οδήγησαν τους παρευρισκόμενους σε διαλογισμό και σιωπηρή προσευχή.
Τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών περί Ευημερίας και Ευτυχίας παρακολούθησαν εκατομμύρια άνθρωποι μέσω συμβατικών μέσων μαζικής ενημέρωσης ή μέσων κοινωνικής δικτύωσης που επέτρεψαν στις εμφανώς ενθουσιώδεις εικόνες και τους ήχους από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να αναμεταδοθούν από τον ψηφιακό κόσμο.
Οι εκπρόσωποι του Μπουτάν στη διάσκεψη δήλωσαν ότι η απάντηση στο σύνολό της τους χαροποίησε ιδιαίτερα και ότι οι προσδοκίες της παγκόσμιας κοινότητας αφενός εφόβισαν λίγο το Μπουτάν αφετέρου το ενέπνευσαν.